Dom Wczasowy kopalni Staszic „Smrek” w Wiśle

KWK Polska

Kopalnia powstała 24 października 1873 przez połączenie pól górniczych: "Boheln", "Gefall", "Faustin", "Hexenkessel". Właścicielem był baron śląski Guido Henckel von Donnersmarck. Eksploatację kopalni rozpoczęto w 1872. W latach 1884 – 1887 zbudowano dwa budynki nadszybia z wieżami szybowymi I i II, które miały obsługiwać nowo otwarte poziomy 180 m i 225 m. Szyby te zostały wyposażone w nowoczesne jak na owe czasy maszyny wyciągowe.

Wieża wyciągowa szybu I (wieża basztowa) jest czterokondygnacyjną wieżą na rzucie kwadratu, o konstrukcji stalowej. Ostatnia kondygnacja jest nadwieszona i w niej mieściła się maszyna wyciągowa. Wieża wyciągowa szybu II jest wieża o konstrukcji stalowej, typ kozłowy. Wspierają ją cztery podpory ustawione pod kątem. Tego typu konstrukcja jest bardzo rzadko spotykana na Śląsku.

Unikalne maszyny wyciągowe zostały także bezpowrotnie utracone. W szybie I obecnie znajdują się znikome, uratowane przez rozszabrowaniem, pozostałości maszyny elektrycznej, jednej z pierwszych używanych w górnictwie. Maszyna parowa znajdująca się w szybie II została pocięta i przeznaczona na złom, zaś maszyna elektryczna obecnie pełni funkcję rezerwowej w kopalni „Śląsk”.

Kwk Polska do 1922 nosiła nazwę "Deutschland". Od 1922 do 1937 nazywała się "Niemcy". 3 maja 1937 roku nadano nazwę "Polska". Po II wojnie światowej kopalnia należała do Chorzowskiego Związku Przemysłu Węglowego. 1 stycznia 1972 roku została połączona z kopalnią "Prezydent" w Chorzowie pod nazwą "Polska". W 1979 roku wydobycie roczne kopalni wynosiło 2 037 838 ton. Oficjalnie przestała istnieć w 1995.

Kompleks produkcyjny szybów I i II wraz z maszynami, warsztatami i halą przetwornic uznany został za budynki i budowle unikalne, nie tylko na skalę kraju, ale całej Europy.

Gdzie się podziały …?

Zabrze Zamojskiego - wieża wodna

Wieżę wodną zlokalizowaną przy Vinzenstrasse (ul. Zamojskiego) zaprojektował architekt August Kind. Rozpoczęta w 1907 roku budowa trwała dwa lata. W 1908 roku na ośmiobocznej wieży osadzone zostały dwa współśrodkowe zbiorniki wykonane z dwóch warstw żelaznej blachy łączonej nitami, o pojemnościach 1500 m3 (zbiornik główny - zewnętrzny) i 500 m3 (zbiornik rezerwowy - wewnętrzny). Pomiędzy podporami wieży wybudowane zostały na parterze - pomieszczenia biurowe, a na I piętrze - pomieszczenia mieszkalne. Budowę 44 metrowej wieży zakończono w 1909 roku. W późniejszym okresie dobudowane zostało II piętro z pomieszczeniami mieszkalnymi.